Istotne jest też, aby przy problemach żołądkowych doprawiać potrawy łagodnymi ziołami i unikać ostrych przypraw, np. pieprzu, ostrej papryki, curry, maggi, chrzanu czy musztardy. Co jeść na chory żołądek i jelita? Przepisy i jadłospis na cały dzień! Ułożenie diety dobrej na ból żołądka może wydawać się wyzwaniem. Kawa. Nie zaleca się picia kawy przy zapaleniu żołądka, zwłaszcza w ostrym okresie, ponieważ może to mieć nieprzyjemne konsekwencje. Nie należy pić kawy w przypadku zapalenia błony śluzowej żołądka. Można jednak wypić filiżankę kawy z mlekiem lub śmietanką, jeśli ma się na to ochotę. Rozstrój żołądka – zalecane produkty. Dieta w trakcie rozstroju żołądka powinna składać się z 4 produktów: bananów, ryżu, soku jabłkowego, białego pieczywa. Produkty te są korzystne, ponieważ są miękkie, lekko mdłe i łatwo przyswajalne – wyjaśnia na łamach portalu Prevention James Elder III, internista z Texas Health Fast Money. 1000 700 Barbara Dąbrowska-Górska 20 stycznia 2022 20 stycznia 2022 Refluks to nawracająca i niezwykle uciążliwa dolegliwość. Choć wydaje się niegroźna (i taka wręcz banalna, bo przecież to tylko zgaga), to może (z czasem) wiązać się z poważnymi skutkami dla zdrowia. Pomoże odpowiednia dieta przy refluksie. Sprawdź, jak z pomocą odpowiedniej diety skutecznie łagodzić objawy choroby refluksowej! Na skróty: Czym jest refluks? Objawy refluksu Jakie są przyczyny refluksu?Dieta przy refluksieProdukty dozwolone i przeciwwskazane w refluksie Refluks a styl życia Refluks a palenie papierosów Czym jest refluks? Refluks a właściwie choroba refluksowa przełyku (w skrócie GERD) polega na cofaniu się treści pokarmowej z żołądka do przełyku. Nadtrawiona, wymieszana z kwasem solnym i sokami trawiennymi treść żołądkowa wraca do przełyku, czyli tam, gdzie już nie powinna nigdy wrócić (ajć!). To uciążliwe i nawracające schorzenie, niepozostające bez znaczenia dla jakości życia osób, które się z nim zmagają. Ciągłe objawy odbierają radość życia, wpływają na koncentrację i wybory żywieniowe (tego nie możesz, tamtego też nie, jesz coraz mniej i coraz więcej wykluczasz). Błędne koło! Nieleczony refluks może prowadzić do powikłań, w tym do nadżerek, owrzodzeń, przełyku Baretta (gdy dolna część przełyku jest doszczętnie zniszczona) czy raka przełyku. Brzmi groźne? Niestety tak jest, a jak wiesz ja zawsze walę prawdę między oczy. Refluks to nie jest tylko nieprzyjemny objaw, to realne zagrożenie dla zdrowia. Dostępne dane wskazują, że problem ten może dotyczyć 20–40% osób dorosłych w krajach rozwiniętych. Wiele z tych osób doświadcza uciążliwych objawów tej choroby nawet codziennie przez lata! Jeśli towarzyszą Ci dolegliwości, które mogą sugerować refluks, nie lekceważ ich. Objawy refluksu Z czym kojarzy Ci się refluks? Z kwaśnym odbijaniem, pieczeniem w przełyku? Musisz wiedzieć, że refluks często ma niespecyficzne i mało charakterystyczne symptomy. Do objawów refluksu należą: zgaga,dysfagia (trudności w przełykaniu),odynofagia (ból towarzyszący połykaniu),odbijanie,bóle w nadbrzuszu, cofanie się treści z żołądka do przełyku, bóle w klatce piersiowej,chrypka,chrząkanie,tzw. zespół kaszlu refluksowego (często pojawia się u mały dzieci),przewlekłe zapalenia krtani lub gardła (!),nadżerki szkliwa zębów. Może się okazać, że z refluksem byłaś/-eś już u dentysty, foniatry, pulmunologa i wciąż pozostajesz bez diagnozy. Jakie są przyczyny refluksu? W postawieniu diagnozy „choroba refluksowa” pomoże Ci lekarz gastrolog. Najczęściej dzieje się tak, że do powstawania refluksu przyczynia się kilka, różnych, czasem niezależnych czynników. Wśród przyczyn choroby refluksowej można wskazać: nieprawidłowe działanie dolnego zwieracza przełyku, który wchodzi w skład tzw. bariery antyrefluksowej, której rolą jest ochrona przełyku przed treścią żołądkową,zaburzenia dotyczące opróżniania żołądka (pokarm za długo zalega w żołądku),zaburzenia motoryki (czyli po prostu prawidłowego i synchronicznego poruszania się) przełyku,przepuklina rozworu przełykowego, Chorobie refluksowej może otyłość, cukrzyca typu 2, a także… ciąża. Tłumaczy się to rozluźniającym działaniem progesteronu na mięśnie gładkie (o dzięki Ci progesteronie za zaparcia i refluks!). Wśród czynników sprzyjających refluksowi przełyku można wymienić także nieprawidłowe nawyki żywieniowe (ciężkostrawna dieta!), niską aktywność fizyczną, palenie papierosów (wpływa na funkcjonowanie zwieracza przełyku rozluźniając go), ale także stres. Jak widzisz sprawa nie jest oczywista, a styl życia również i w tym przypadku nie pozostaje bez znaczenia! Sprawdź, co mówią o mnie podopieczni, postaw na dietę online! Dieta przy refluksie i wrzodach żołądka (a to podobna dieta) jest bardzo ważna, ponieważ może skutecznie łagodzić objawy tej choroby. Refluks zdecydowanie wpływa na komfort i jakość życia, co dostarcza niemałego stresu i napięcia. Oczywiście samo leczenie tego schorzenia, dobór leków oraz znalezienie przyczyny zostawmy lekarzowi. Dieta może poprawić samopoczucie, dlatego jeśli zdiagnozowano u Ciebie refluks, warto wprowadzić kilka modyfikacji w dotychczasowym sposobie żywienia. Oto kilka najważniejszych zasad: Obserwuj, które produkty Ci nie służą i nasilają dolegliwości. Produkty, których zdecydowanie warto unikać, znajdziesz w tabeli poniżej. Jedz mniej, a częściej. Ta stara zasada zdecydowanie sprawdzi się przy podjadaj, a zwłaszcza wieczorem lub w nocy. W nocy układ pokarmowy odpoczywa i oczyszcza masz ochotę na trening lub szybki spacer, nie rób tego bezpośrednio po leżenia od razu po posiłku (chociaż wiem, że to kuszące).Możesz pić do posiłku, jednak zwróć uwagę, by nie była to bardzo duża ilość płynu, które zwiększy objętość treści żołądkowej, sprzyjając jej by nie jeść w pośpiechu. Poświęć na posiłek odpowiednią ilość czasu, by zjeść go ze zbyt później kolacji. Oczywiście nie oznacza to jedzenia nie później niż o 18:00, chyba że o 21:00 chodzisz spać. Dopasuj godziny posiłków do stylu życia, ale zwróć uwagę, by kolacja nie była jedzona później niż 2-3 godziny przed jedz bardzo pikantnych oraz bardzo gorących masz nadwagę, redukcja masy ciała może korzystnie wpłynąć na zmniejszenie objawów refluksu. Tkanka tłuszczowa wokół żołądka uciska go i sprzyja cofaniu się treści do przełyku. Przeczytaj także: 5 posiłków dziennie – czy warto jeść częściej, a mniej? Produkty dozwolone i przeciwwskazane w diecie przy refluksie Teraz ważna część, ale niestety średnio lubiana przez moich podopiecznych. W końcu nikt nie lubi słyszeć, że coś musi eliminować ze swojej diety. Ograniczenie czy wykluczenie niektórych produktów może skutecznie niwelować objawy refluksu. Co więcej, wcale nie oznacza to, że taka dieta jest pozbawiona smaku. Jak już wcześniej wspomniałam, bardzo ważna jest tutaj samoobserwacja. Pozwoli Ci to wyłapać produkty, które nasilają objawy właśnie u Ciebie. Poza tym niech ułatwieniem będzie ściąga, którą znajdziesz poniżej (która nie jest prawdą objawioną i u Ciebie może być inaczej!): Produkty dozwoloneProdukty przeciwwskazane Produkty zbożowe — kasze, dobrej jakości pieczywo, ryż, płatki zbożoweWyroby cukiernicze i inne produkty na bazie zbóż zawierające tłuszcz. Niekiedy objawy może nasilać pieczywo żytnie razoweOwoce, które nie powodują nasilenia objawówCytrusy oraz soki z tych owocówWarzywa, które nie powodują nasilenia objawówWarzywa cebulowe (cebula, czosnek, por), pomidory, przeciery i koncentraty pomidorowe, zaprawy warzywne z octemChude mięso, zwłaszcza dróg oraz rybyTłuste mięsa, wędliny, ryby i mięsa wędzoneMleko i produkty mleczne o zmniejszonej zawartości tłuszczuSery żółte, pleśniowe i topione oraz pozostały pełnotłusty nabiałOleje roślinne, oliwa, niewielkie ilości masła. Zaleca się, by ilość dodanego tłuszczu nie przekraczała 8 łyżeczek dziennieTłuszcze zwierzęce, takie jak smalec czy słoninaSłabe napary herbat, napary ziołowe, herbatki owocowe, woda niegazowanaKawa, zwłaszcza mocna oraz mocna herbata, inne napoje zawierające kofeinę (coca-cola, napoje energetyzujące), alkohol, napoje gazowane (także woda gazowana), czekolada i kakaoŁagodne przyprawy i sosyOstre przyprawy i sosy (mięta, musztarda, ketchup, ostra papryka, papryczka chilli) oraz proszek do pieczeniaProdukty wskazane i przeciwskazane w diecie przy refluksie. Na podstawie: Narodowe Centrum Edukacji Żywieniowe, Choroba Refluksowa Przełyku oraz D. Włodarek, E. Lange, L. Kozłowska, D. Głąbska, Dietoterapia, Wyd. PZWL, Warszawa 2014. Warto dodać, że niekiedy wskazane będzie włączenie typowo łatwostrawnej diety. Wszystko to uzależnione jest od przebiegu choroby u danej osoby. By dobrze dobrać taką dietę, pomocne jest zebranie dokładnego wywiadu żywieniowego oraz obserwowanie indywidualnej tolerancji. Nie bez znaczenia przy planowaniu diety będą też inne choroby współistniejące. Warto pamiętać o starym, domowym sposobie, który łagodzi objawy refluksu. A jest to po prostu wypicie szklanki mleka, jogurtu czy wody wzbogacanej w jony wapnia. Produkty te neutralizują kwaśną treść w przełyku, przynosząc ulgę. Przy dolegliwościach ze strony układu pokarmowego, często pierwszym sposobem, jaki przychodzi nam do głowy, jest wypicie herbatki miętowej. W przypadku refluksu nie będzie to dobre rozwiązanie, gdyż mięta prowadzi do obniżenia napięcia dolnego zwieracza przełyku, co będzie nasilało objawy. Dodatkowo napar z mięty może zwiększać wydzielanie soków żołądkowych, co również zadziała nie niekorzyść. Zdjęcie: stories/Freepik Refluks a styl życia W refluksie, oprócz diety ważna jest modyfikacja stylu życia, a także pamiętanie o kilku, prostych ale ważnych zasadach, na które często w ogóle nie zwracasz uwagi! Włącz aktywność fizyczną dostosowaną do swoich możliwości, jednak pamiętaj, by nie wykonywać jej bezpośrednio po posiłku. Nietrafionym pomysłem może okazać się także dźwiganie ciężarów i ćwiczenia wymagające skłonów. Na zaostrzenie refluksu wpływać mogą także ćwiczenia wytrzymałościowe oraz ogólnie pojęta długotrwała i intensywna aktywność fizyczna. Umiarkowana aktywność wpływa z kolei korzystnie na wzmocnienie mięśni, w tym przepony, co może redukować ryzyko objawów refluksu. Nie rezygnuj z aktywności, ale nie przesadzaj z jej intensywnością. Zrezygnuj z ubrań, które są obcisłe, zwłaszcza w rejonie będzie uniesienie wezgłowia łóżka o około 15-20 cm. Możesz w tym celu kupić specjalną poduszkę w kształcie wskazówka może wydać Ci się banalna, w końcu wszyscy specjaliści powtarzają o tym do znudzenia, ale jest to naprawdę bardzo ważny element. Chodzi o rzucenie palenia. Dieta online – pakiet 2 tygodnie PLUS 429,00 zł Dieta online (7 dniowa) – pakiet tydzień 289,00 zł Konsultacja online wstępna z dietetykiem (60 minut) 199,00 zł Refluks a palenie papierosów O tym, że palenie może istotnie zwiększać ryzyko bardzo wielu chorób nie będę powtarzać, bo jestem pewna, że doskonale zdajesz sobie z tego sprawę. Skorzystam jednak z okazji i wspomnę, że rzucenie palenia może zdecydowanie złagodzić przebieg chorób, których na pierwszy rzut oka z paleniem tytoniu w ogóle nie kojarzymy. Choroba refluksowa jest jednym z tych schorzeń. Palenia papierosów sprawia, że objawy refluksu są częstsze oraz bardziej nasilone. Papierosy przyczyniają się także do występowania kaszlu, który sprzyja cofaniu się treści żołądkowej do przełyku. Ograniczenie, aż w końcu zaprzestanie palenia to coś, co powinna rozważyć każda paląca osoba z refluksem. Przeczytaj także: Jak rzucić palenie i nie przytyć? Porady dietetyka Zdjęcie okładkowe: stories/Freepik Bibliografia: Włodarek D., Wybrane choroby przewodu pokarmowego. W: Dietoterapia, (red.) Włodarek D., Lange E., Kozłowska L.,Głąbksa D. Wyd. Lekarskie PZWL, Warszawa 2014: S., Siuba M., Choroby górnego odcinka przewodu pokarmowego. W: Praktyczny podręcznik dietetyki, (red.) Jarosz M. Wyd. IŻŻ, Warszawa 2010: M, Dziergas A, Kuczyńska M. Choroba refluksowa przełyku (GERD) — problem wciąż aktualny. Forum Medycyny Rodzinnej. 2014;8(5): M, Romańczuk B. Choroba refluksowa przełyku u dzieci i młodzieży. Forum Medycyny Rodzinnej. 2010;4(1): DM, Hachem C. Gastroesophageal Reflux Disease (GERD). Mo Med. 2018;115(3): Moszak M., Skrzypczak D., Grzymisławski complications in patients with diabetes mellitus. Adv Clin Exp Med. 2018;27(4): Centrum Edukacji Żywieniowej, Choroba refluksowa przełyku Szczypior jest bogatym źródłem witaminy A, C i K oraz wapnia, potasu magnezu i kwasu foliowego. Poza tym jest niskokaloryczny, zawiera antyoksydanty, które zwalczają wolne rodniki, wspomagają układ odpornościowy i mają właściwości podobnie jak czosnek i cebula niszczy bakterie, bo jest naturalnym antybiotykiem. To zielone warzywo jest też bogatym źródłem witaminy C, dzięki czemu jego spożywanie wzmacnia odporność i łagodzi objawy różnego rodzaju infekcji oraz stanów zapalnych. Szczypior posiada także przeciwutleniacze, które zmniejszają ryzyko rozwoju nowotworów żołądka, przełyku i prostaty. Selen, który jest również obecny w tym warzywie neutralizuje wolne rodniki oraz eliminuje toksyny z szczypiorku pomaga na ból brzucha, wzdęcia i zaparcia, pobudza przyspiesza produkcję soków trawiennych i ma właściwości przeczyszczające. Szczypior wspomaga też apetyt i działa antybakteryjnie, co ułatwia walkę z zatruciami np. z zawarta w szczypiorku jest bardzo istotna dla zdrowia naszego organizmu. Według najnowszych badań, ten związek chemiczny zmniejsza poziom cholesterolu we krwi, obniża ciśnienie i wspomaga prawidłową pracę spożywanie tego wiosennego przysmaku zmniejsza ryzyko ataku serca, miażdżycy i udaru mózgu. Ponadto liście szczypiorku działają moczopędnie, dzięki czemu łatwiej pozbędziemy się zbędnych produktów przemiany materii z codziennie sięgać po szczypior, żeby dodał nam energii, poprawił nasze samopoczucie, a przy okazji pomógł zrzucić zbędne kilogramy. Organizm w normalnych warunkach nie potrzebuje więcej niż 0,5 g sodu dziennie. Maksymalna zalecana podaż sodu według WHO (Światowej Organizacji Zdrowia) wynosi 2 g dziennie (do 5 g soli kuchennej). Średnie spożycie sodu w USA wynosi 3,4 g dziennie. Okazuje się, iż nadużywanie chlorku sodu jest związane z kancerogenezą. Czarne statystyki Rak żołądka to jeden z najczęstszych i najgorzej rokujących rodzajów nowotworów. W 2018 r. na świecie odnotowano ponad milion przypadków, z tego 782 zmarło. Rak żołądka plasuje się na szóstej pozycji w zestawieniu, na pierwszym jest fatalnie rokujący rak płuca (ponad 2 mln przypadków rocznie, na świecie ~1,76 mln zgonów). W innych statystykach rak żołądka lokuje się na czwartej pozycji. Chociaż wskaźniki zachorowalności na raka żołądka powoli spadały w ciągu ostatnich dziesięcioleci (np. w Chinach), oszacowano, że w 2005 r. zdiagnozowano tam 0,4 mln nowych przypadków i 0,3 mln zgonów z powodu tego nowotworu. W 2018 r. w Polsce nowotwory żołądka stanowiły 3,9% wszystkich nowotworów odnotowanych u mężczyzn oraz były przyczyną 5,7% zgonów z powodu nowotworów ogółem w tej grupie. Skąd się bierze rak żołądka? Zidentyfikowano kilka czynników ryzyka raka żołądka, w tym zakażenie Helicobacter pylori (H pylori), konsumpcja żywności konserwowanej solą, azotyny w diecie (najlepiej znany azotyn sodu E250, inne to E-249 azotyn potasu, E-251 azotan sodu, E-252 azotan potasu), palenie tytoniu, sięganie po alkohol, otyłość, promieniowanie i wywiad rodzinny (uwarunkowania genetyczne, np. grupa krwi A). Jak widać, beztroski tryb życia przejawiany przez większość Polaków powoduje, że ich ciała zamieniają się w wylęgarnię nowotworów. Jestem szczerze zdziwiony, iż w Polsce odnotowuje się tylko nieco ponad 167 tys. nowotworów złośliwych rocznie, biorąc pod uwagę, jak odżywia się większość osób. Większość nie stroni od żywności konserwowanej solą (np. wędliny, frytki, ogórki kiszone i inne warzywa konserwowe, chipsy, paluszki, sery topione i żółte, mięsa, ryby, konserwy, solone pasty sojowe itd.), azotynów (znów np. wędliny, kiełbasy, parówki, pasztety drobiowo-wieprzowe, konserwy), alkoholu. Otyłych jest coraz więcej. Większość ludzi regularnie sięga po fast foody, które szkodzą potrójnie: powodują otyłość (ryzyko raka), dostarczają wysokoprzetworzonego mięsa (ryzyko raka, mięso dawno sklasyfikowano w grupie czynników rakotwórczych) i są źródłem soli (ryzyko raka wskutek pośredniego oddziaływania np. na śluzówkę żołądka). W 2018 r. do Krajowego Rejestru Nowotworów wpłynęły informacje o niemal 167,5 tys. nowych zachorowaniach na nowotwory i 101,4 tys. zgonach z ich powodu. W naszym społeczeństwie prawie 1,17 mln osób żyje z chorobą nowotworową rozpoznaną w ciągu poprzedzających 15 lat, z czego u 840 tys. diagnozę postawiono w ciągu poprzedzających 10 lat. Nowotwory złośliwe stanowią drugą przyczynę zgonów w Polsce, spowodowały w 2018 r. 25,9% zgonów mężczyzn i 23,1% zgonów kobiet. Czy czynniki dietetyczne mają znaczenie? Niezwykłe różnice geograficzne w częstości występowania raka żołądka wskazują, że czynniki dietetyczne, w tym konsumpcja określonych grup żywności, do których dodano sól i/lub azotany, mogą wpływać na ryzyko pojawienia się raka żołądka. Większość badań wskazuje, że średnie spożycie soli w każdej populacji było ściśle skorelowane ze śmiertelnością z powodu raka żołądka. Większość badań kliniczno-kontrolnych wykazała podobne wyniki, wskazując na umiarkowany do wysokiego wzrost ryzyka spożycia największej ilości soli lub solonej żywności. Spożycie soli, jakie ma znaczenie? Spożycie soli zostało po raz pierwszy opisane jako potencjalny czynnik ryzyka raka żołądka w 1959 r. W niektórych wczesnych badaniach stwierdzono, że używanie lodówek do przechowywania żywności jest skorelowane ze zmniejszeniem zachorowalności na raka żołądka. Dlaczego? Bo chłodzenie umożliwia ograniczenie podaży soli w diecie. W japońskim badaniu sugerowano prawie liniową korelację między skumulowaną śmiertelnością z powodu raka żołądka a ilością wydalanej w ciągu 24 h soli w moczu. Badania eksperymentalne, w tym prowadzone na gryzoniach, również sugerują, że sól może odgrywać ważną rolę w etiologii raka żołądka. Na podstawie dostępnych danych eksperymentalnych i epidemiologicznych w raporcie z konsultacji eksperckich Światowej Organizacji Zdrowia (WHO)/Food and Agriculture (FAO) z 2003 r. stwierdzono, że „żywność konserwowana solą i sól prawdopodobnie zwiększają ryzyko raka żołądka”. Spośród dwunastu badań, w których oszacowano spożycie solonych ryb, w czterech wykazano silny, statystycznie istotny wzrost ryzyka raka (nawet 5,5-krotny!). W innych dwunastu badaniach oceniano spożycie solonej pasty sojowej, solonych dodatków i innych słonych potraw. W dziewięciu z nich zaobserwowano umiarkowany wzrost ryzyka raka przy większym spożyciu soli, w pozostałych trzech nie znaleziono związku. W czterech badaniach japońskich wykazano statystycznie istotne powiązania między nadmiernym spożyciem soli a rakiem żołądka. Ryzyko rosło co najmniej dwukrotnie, w niektórych przypadkach pięciokrotnie (w zależności od skali nadużywania chlorku sodu). W jednym eksperymencie stwierdzono znaczące ryzyko pojawienia się raka żołądka zarówno u mężczyzn, jak i kobiet po 10 latach obserwacji 20 300 mężczyzn i 21 812 kobiet. W innym badaniu przeprowadzonym na wiejskich obszarach Japonii z udziałem 8 035 pacjentów, u których odnotowano 76 zgonów z powodu raka żołądka, wykazano nawet ponad pięciokrotnie większe ryzyko raka przy najczęstszym spożyciu mocno solonej żywności. W badaniu obejmującym 18 684 mężczyzn i 20 381 kobiet stwierdzono zależny od dawki związek między spożyciem soli a ryzykiem raka żołądka u mężczyzn. W tej grupie osób stwierdzono 486 potwierdzonych histologicznie przypadków raka żołądka (358 mężczyzn i 128 kobiet). Kentaro Shikata i in. w 2006 r. opublikowali doniesienia na łamach „International Journal of Cancer”. Obserwacją objęto 2 476 osób w wieku 40 lat lub starszych i podzielono na 4 grupy według ilości dziennego spożycia soli: miej niż 10 g, od 10 G do 12,9 g, od 13 g do 15,9 g, lub więcej niż 16 g. Obserwacje kontynuowano przez 14 lat. U 93 osób z tej grupy rozwinął się rak żołądka. Stwierdzono, że zjadanie: od 10 g do 12,9 g soli jest związane z 2,42-krotnie większym ryzykiem raka żołądka od 13 g do 15,9 g ponad dwukrotnie więcej niż 16 g dziennie prawie trzykrotnie Przy tym warto pamiętać, iż nadmierna ilość soli wywiera niszczący wpływ na cały organizm. Pojawiający się po wielu latach rak żołądka jest tak naprawdę tylko "wisienką na torcie". Nadmierne spożycie soli wiąże się z wyższym ryzykiem rozwoju przewlekłej choroby nerek (automatycznie oznacza ona znacząco wyższe ryzyko sercowo-naczyniowe ze względu na rolę nerek w regulacji, chociażby ciśnienia krwi). Nadmiar sodu może przyczyniać się do utraty wapnia z tkanki kostnej. W jednym z badań u uczestników, którzy spożywali dziennie ponad 4 g sodu, odnotowano 2,5-krotny wzrost ryzyka wystąpienia udaru mózgu, w porównaniu do osób spożywających mniej niż 1,5 g sodu na dobę. Nadmiar sodu podwyższa ciśnienie krwi. Podwyższone ciśnienie krwi odpowiada za 7,6 mln zgonów rocznie na całym świecie (13,5% wszystkich), więcej niż jakiekolwiek inne czynniki ryzyka. Około 54% udarów i 47% chorób wieńcowych (np. zawał) serca można przypisać wysokiemu ciśnieniu krwi. Przyczynia się np. do remodelingu i spadku funkcji lewej komory serca oraz uszkodzenia nerek. Podsumowanie Na rozwój większości nowotworów można wpływać, modyfikując dietę, aktywność fizyczną, zmieniając szeroko rozumiany styl życia. Niestety, większość ludzi nie robi nic, aby odżywiać się zdrowiej, czerpiąc np. z warzyw, owoców, zdrowych źródeł tłuszczów, węglowodanów o wolnej kinetyce (ryż, kasza, makaron, pieczywo razowe) oraz odpowiednich zasobów protein (jajka, białka serwatkowe, ryby, rośliny strączkowe itd.). Świadomie wybierają produkty, które mogą zabrać im całe dekady życia. Referencje, badania naukowe, piśmiennictwo: Xiao-Qin Wang i in. Review of salt consumption and stomach cancer risk: Epidemiological and biological evidence Kentaro Shikata i in. A prospective study of dietary salt intake and gastric cancer incidence in a defined Japanese population: The Hisayama study Hisatomi Arima i in. Mortality patterns in hypertension Chang-YunYoon “High and low sodium intakes are associated with incident chronic kidney disease in patients with normal renal function and hypertension” Dorota Czerwińska, Anna Czerniawska „Ocena spożycia sodu, z uwzględnieniem soli kuchennej jako jego źródła, w wybranej populacji warszawskiej” Agnieszka Latoch “Stan wiedzy na temat produktów mięsnych jako głównego źródła sodu w diecie wśród lubelskich studentów” Sodium Intake in Populations: Assessment of Evidence Graudal NA1, Hubeck-Graudal T2, Jurgens G3 „Effects of low sodium diet versus high sodium diet on blood pressure, renin, aldosterone, catecholamines, cholesterol, and triglyceride” Szivak TK, Hooper DR, Kupchak BK, Apicella JM, Saenz C, Maresh CM, Denegar CR, Kraemer WJ. “Adrenal Cortical Responses to High Intensity, Short Rest, Resistance Exercise in Men and Women.” J Strength Cond Res. 2012 May 3. Bracken RM1, Linnane DM, Brooks S. “Plasma catecholamine and nephrine responses to brief intermittent maximal intensity exercise” Williams JS1, Williams GH, Jeunemaitre X, Hopkins PN, Conlin PR. “Influence of dietary sodium on the renin-angiotensin-aldosterone system and prevalence of left ventricular hypertrophy by EKG criteria” William B. Farquhar, PhD,* David G. Edwards, PhD,* Claudine T. Jurkovitz, MD, and William S. Weintraub, MD “Dietary Sodium and Health: More Than Just Blood Pressure” Garg R1, Sun B2, Williams “Effect of low salt diet on insulin resistance in salt-sensitive versus salt-resistant hypertension”. Informacje zawarte w artykułach mają charakter wyłącznie informacyjny i nie są poradą lekarską, a stosowanie ich w praktyce powinno za każdym razem być konsultowane z lekarzem pierwszego kontaktu lub lekarzem specjalistą.

co jeść przy raku żołądka